Trà Phổ Nhĩ Sống – Trà Phổ Nhĩ Chín: Đều là Phổ Nhĩ nhưng tại sao có “Sống” có “Chín”.

Làm sao để phân biệt chi tiết trà phổ nhĩ sống và trà phổ nhĩ chín? Thông qua hình thức, màu nước, hương vị và tiềm năng lưu trữ…. Hãy cùng ILOTA khám pha nhé.

Cuộc đối thoại thú vị giữa hai dòng trà.

Khi bước vào thế giới rộng lớn của trà phổ nhĩ, người mới bắt đầu thường gặp phải một ngã rẽ đầy bối rối: trà phổ nhĩ sống và trà phổ nhĩ chín. Cùng mang tên “Phổ Nhĩ”, nhưng chúng lại là hai thế giới hoàn toàn khác biệt, từ hình thức, hương vị cho đến linh hồn của trà.

Sự khác biệt này không phải là tốt hay dở, mà là hai con đường, hai triết lý riêng để đi đến đỉnh cao của hương vị. Một bên là tác phẩm của thời gian và sự biến đổi tự nhiên. Một bên là thành quả của kỹ thuật và sự sáng tạo của con người.

Để thực sự thưởng thức và trân trọng di sản này, việc phân biệt rõ ràng phổ nhĩ sống và phổ nhĩ chín là bước đi đầu tiên. Với sự am hiểu sâu sắc, ILOTA sẽ cùng bạn khám phá chi tiết từng khía cạnh, giúp bạn trở thành một người thưởng trà tự tin và tinh tế.

Hành trình khám phá sự khác biệt giữa hai loại trà này cũng là hành trình thấu hiểu sự kỳ diệu của nghệ thuật trà.

Nguồn gốc lịch sử – Hai con đường, một tên gọi

Sự khác biệt căn bản nhất giữa trà phổ nhĩ sống và trà phổ nhĩ chín nằm ở chính lịch sử và triết lý ra đời của chúng.

Trà phổ nhĩ sống: Đây là dòng trà nguyên bản, truyền thống, có lịch sử hàng ngàn năm gắn liền với Trà Mã Cổ Đạo. Nó là “trà của thời gian”. Sau khi chế biến cơ bản như trà xanh, lá trà được ép bánh và để lên men một cách hoàn toàn tự nhiên.

• Góc nhìn chuyên môn: Quá trình này được gọi là “lão hóa” (aging), một chuỗi phản ứng oxy hóa chậm và lên men vi sinh vật (nấm mốc, nấm men, vi khuẩn) diễn ra trong nhiều năm dưới điều kiện tự nhiên, làm biến đổi sâu sắc thành phần hóa học của trà.

Trà phổ nhĩ chín: Ngược lại, đây là một phát minh hiện đại, ra đời vào những năm 1970 để đáp ứng nhu cầu thị trường. Nó là “trà của kỹ thuật”. Các nghệ nhân đã sáng tạo ra quy trình “渥堆 – wo dui” (lên men ủ đống) có kiểm soát. Bằng cách điều chỉnh nhiệt độ và độ ẩm, họ đã thúc đẩy quá trình lên men diễn ra nhanh chóng.

• Góc nhìn chuyên môn: “Wo dui” là một quá trình lên men vi sinh vật ưa nhiệt (thermophilic microbial fermentation) được đẩy nhanh. Quá trình này tái tạo hương vị của trà sống lâu năm chỉ trong vòng 45-60 ngày, thay vì hàng chục năm.

Vì vậy, thưởng thức một ấm trà phổ nhĩ sống là bạn đang uống cả dòng chảy của thời gian. Còn khi bạn uống một ấm trà phổ nhĩ chín, bạn đang cảm nhận sự tài hoa và trí tuệ của con người. ILOTA trân trọng cả hai giá trị độc đáo này.

Phân biệt bằng cảm quan – Từ hình thức đến màu nước.

Chỉ cần quan sát kỹ, bạn hoàn toàn có thể phân biệt bằng mắt thường.

Bánh Trà Khô: Bánh trà phổ nhĩ sống (khi còn non) có màu sắc tươi sáng hơn, thường là màu xanh sẫm, xanh vàng hoặc nâu vàng, các búp trà có tuyết trắng nổi bật. Trong khi đó, bánh trà phổ nhĩ chín có màu nâu sẫm đến đen mun đồng nhất do đã trải qua quá trình lên men sâu.

• Phân tích thành phần: Màu xanh của trà sống non là do hàm lượng cao diệp lục (chlorophyll) và các catechin (chiếm 20-35% trọng lượng khô) chưa bị oxy hóa. Ngược lại, màu nâu đen của trà chín là kết quả của quá trình ủ đống đã chuyển hóa gần như toàn bộ catechin (còn lại <5%) thành các sắc tố polymer hóa bậc cao như theabrownin.

Lá Trà Sau Khi Pha (Bã Trà): Đây là một dấu hiệu nhận biết rất rõ ràng. Bã của trà phổ nhĩ sống sau khi pha vẫn giữ được độ dẻo dai, đàn hồi và có màu xanh nâu hoặc nâu vàng. Ngược lại, bã của trà phổ nhĩ chín thường có màu nâu đen, mềm và hơi mủn hơn.

• Phân tích cấu trúc: Độ dẻo dai của bã trà sống là do mạng lưới cellulose và hemicellulose trong thành tế bào lá trà vẫn còn nguyên vẹn. Ở trà chín, các enzyme cellulase do vi sinh vật tiết ra trong quá trình ủ đống đã phân hủy một phần cấu trúc này, làm cho bã trà mềm và dễ nát hơn.

Màu Nước Trà: Đây là điểm khác biệt dễ nhận thấy nhất. Nước của trà phổ nhĩ sống non có màu vàng chanh hoặc vàng kim, rất trong và sáng. Khi trà có tuổi, màu nước sẽ ngả dần sang màu cam đậm hoặc nâu đỏ. Nước của trà phổ nhĩ chín thì luôn có màu nâu đỏ đậm, đỏ mận.

• Phân tích sắc tố: Màu vàng sáng của trà sống non được quyết định bởi các theaflavin (TF). Quá trình lão hóa tự nhiên sẽ từ từ chuyển hóa chúng thành thearubigin (TR) có màu đỏ. Ngược lại, màu đỏ đậm của trà chín là do sự chiếm ưu thế tuyệt đối của các sắc tố polymer hóa bậc cao như thearubigin (TR) và theabrownin (TB).

Việc quan sát những đặc điểm này là bước đầu tiên trong quá trình thưởng trà chuyên nghiệp mà các ILOTA luôn chú trọng.

Khám phá hương vị – Hai thế giới hoàn toàn khác biệt.

Nếu hình thức là cánh cửa, thì hương vị chính là thế giới ẩn sau cánh cửa đó. Đây là nơi trà phổ nhĩ sống và trà phổ nhĩ chín thể hiện sự khác biệt rõ rệt nhất.

Hương Thơm: Hương của trà phổ nhĩ sống biến đổi theo thời gian. Khi còn non, trà mang hương thơm của hoa lan, mật ong, thảo mộc. Khi có tuổi, hương thơm chuyển dần sang mùi gỗ mục, long não. Ngược lại, hương thơm của trà phổ nhĩ chín đặc trưng bởi mùi đất ẩm sau mưa, mùi gỗ mục, táo tàu khô.

• Phân tích hợp chất: Sự khác biệt này được quyết định bởi phổ hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOCs). Hương hoa của trà sống non đến từ các alcol monoterpene như linalool, trong khi mùi đất ẩm của trà chín là do hợp chất geosmin, một sản phẩm từ quá trình trao đổi chất của vi sinh vật.

Vị và Cảm Giác: Trà phổ nhĩ sống non thường có vị chát khá mạnh, nhưng đi kèm ngay sau đó là hậu vị ngọt (hồi cam) rất sâu. Trong khi đó, trà phổ nhĩ chín có vị rất êm dịu, mượt mà, gần như không chát, nước trà dày, sánh.

• Phân tích vị giác: Vị chát của trà sống được gây ra bởi nồng độ cao catechin (EGCG). Trà chín êm dịu do các catechin này đã bị polymer hóa thành các hợp chất lớn không còn tính chát. Cảm giác sánh và dày trong miệng của trà chín là do các polysaccharide hòa tan được giải phóng từ thành tế bào lá trà.

Tiềm năng lưu trữ & Giá trị tương lai.

Khía cạnh cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng khi phân biệt hai dòng trà này là giá trị và tiềm năng theo thời gian.

Giá Trị Của Trà Phổ Nhĩ Sống: Đây là dòng trà có tiềm năng “lão hóa” vô hạn. Một bánh trà phổ nhĩ sống chất lượng tốt, được làm từ nguyên liệu cổ thụ sẽ liên tục biến đổi và phát triển hương vị theo từng năm. Nó được xem là một khoản đầu tư, giá trị của nó sẽ tăng lên theo thời gian, giống như một chai rượu vang thượng hạng.

Giá Trị Của Trà Phổ Nhĩ Chín: Hương vị của trà phổ nhĩ chín đã được định hình gần như hoàn toàn sau quá trình lên men ủ đống. Mặc dù nó vẫn có thể trở nên dịu và tròn vị hơn sau vài năm lưu trữ, nhưng sẽ không có sự biến đổi kỳ diệu như trà sống. Giá trị của nó nằm ở sự ổn định và khả năng thưởng thức ngay lập tức mà không cần chờ đợi.

Tại ILOTA, chúng tôi không chỉ bán trà, chúng tôi tư vấn giá trị. Chúng tôi sẽ giúp bạn hiểu rõ tiềm năng của từng bánh trà phổ nhĩ sống mà bạn sưu tầm, đồng thời mang đến những bánh trà phổ nhĩ chín đã đạt đến độ hoàn hảo để thưởng thức ngay.

Kết luận.

Tóm lại, cả hai loại trà là hai biểu hiện khác nhau của cùng một di sản. Trà sống là hành trình của sự chờ đợi, của sự biến đổi tự nhiên đầy kỳ thú. Trà chín là hành trình của sự thưởng thức tức thì, của sự êm dịu và ấm áp.

Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa chúng sẽ giúp bạn lựa chọn đúng loại trà cho mình và trân trọng hơn câu chuyện đằng sau mỗi tách trà. Không có sự lựa chọn nào tốt hơn, chỉ có sự lựa chọn phù hợp hơn.

Hành trình khám phá trà phổ nhĩ là một hành trình đầy thú vị. Hãy bắt đầu bằng việc trải nghiệm cả hai thế giới này. Khám phá bộ sưu tập trà được tuyển chọn bởi các nghệ nhân, và tìm ra đâu là “chân ái” trong thế giới trà của bạn.

ILOTA Coffee & Tea – Cung cấp trà chất lượng cao.

Địa chỉ: Biệt thự 3, ngõ 2A Chế Lan Viên, phường Đông Ngạc, Hà Nội.

Zalo: 0989 099 033 (Mr Thắng)

Website: ilota.vn

Facebook: ILOTA Coffee and Tea