Cà phê hạt rang xay: Tác động đến đa dạng sinh học & cam kết của ILOTA -

Bạn có bao giờ tự hỏi, ly cà phê hạt rang xay thơm lừng mỗi sáng của mình được làm ra như thế nào, và hành trình của từng hạt cà phê hạt rang xay ấy đã đi qua những đâu chưa?

Sự thật là, đằng sau hương vị quen thuộc ấy là cả một câu chuyện dài, từ vườn trồng, đến tay những người thợ rang tâm huyết, rồi qua các nhà cung cấp cà phê hạt rang xay, để cuối cùng mới đến tay bạn. Nhưng câu chuyện ấy chưa dừng lại ở đó, nó còn gắn liền với những cánh rừng nhiệt đới bạt ngàn, với sự đa dạng sinh học quý giá của Trái Đất và đôi khi là cả những thách thức môi trường to lớn mà chúng ta phải đối mặt.

Nếu bạn là tín đồ của cà phê thì chắc hẳn bạn vẫn còn nhớ, vào đầu tháng 2 năm 2025, giá cà phê hạt rang xay đã tăng vọt lên mức cao kỷ lục. Đó là hậu quả của tình trạng thiếu hụt nguồn cung toàn cầu và những đợt hạn hán kinh hoàng ở Brazil – đất nước sản xuất phần lớn cà phê hạt rang xay của thế giới và cũng là “ngôi nhà” của vô vàn loài sinh vật độc đáo.

Vậy, vì sao việc bảo vệ đa dạng sinh học lại quan trọng đến thế cho một tương lai bền vững của cà phê? Hãy cùng ILOTA tìm hiểu sâu hơn qua bài phỏng vấn của các chuyên gia tại Curu Coffee với chuyên trang Perfect Daily Grind nhé!

Cà phê hạt rang xay tại ILOTA

Mục lục

Những thách thức môi trường lớn của ngành cà phê hạt rang xay

Cà phê là loại cây trồng chủ lực ở nhiều vùng đất nhiệt đới, nhưng đáng buồn thay, việc sản xuất cà phê hạt rang xay lại thường gắn liền với những tác động tiêu cực đến môi trường, đặc biệt là nạn phá rừng và suy giảm đa dạng sinh học.

Theo Viện Tài nguyên Thế giới, chỉ riêng năm 2023, chúng ta đã mất đi 3,7 triệu hecta rừng nguyên sinh nhiệt đới. Con số này đáng báo động tới mức cứ mỗi phút lại có gần mười sân bóng đá rừng biến mất! Kéo theo đó là lượng carbon dioxide khổng lồ thải vào khí quyển (gần bằng một nửa lượng khí thải nhiên liệu hóa thạch hàng năm của Mỹ), đẩy nhanh tốc độ mất đa dạng sinh học tới mức chưa từng thấy.

Tuy nhiên, những vùng hoang dã tự nhiên đã giảm mạnh từ 66% năm 1937 xuống còn 35% vào năm 2020. Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên (WWF) ước tính rằng tốc độ tuyệt chủng loài hiện tại cao hơn gấp 1.000 đến 10.000 lần so với thời kỳ tiền công nghiệp.

Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này? Một trong những “kẻ thù” lớn nhất của đa dạng sinh học chính là kiểu canh tác độc canh (monoculture farming) – tức là chỉ tập trung trồng duy nhất một loại cây trên một diện tích đất rộng lớn.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng vi khí hậu và năng suất cây trồng trở nên khó đoán hơn rất nhiều trên những nông trại độc canh. Nguy cơ bùng phát dịch bệnh và sâu hại tăng cao chóng mặt, bởi vì không còn các loài thực vật và động vật khác vốn có vai trò “kiểm soát” tự nhiên. Đất đai cũng dần cạn kiệt chất dinh dưỡng quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng của cà phê hạt rang xay, gây ra thiệt hại nặng nề cho những người nông dân.

Bên cạnh đó, nhiệt độ toàn cầu tăng cao càng khiến việc dự báo sản lượng khó khăn hơn, đặc biệt là trên những nông trại cà phê hạt rang xay trồng dưới ánh nắng trực tiếp. Đất trống, không được che phủ, sẽ khô nhanh hơn và mất chất dinh dưỡng nhanh hơn. Điều này buộc người nông dân phải sử dụng nhiều phân bón, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ và thuốc diệt nấm hơn – những hóa chất này ngày càng tốn kém và có thể gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

Đây không chỉ là vấn đề lớn với hệ sinh thái, mà còn tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và độ an toàn của những sản phẩm mà các nhà cung cấp cà phê hạt rang xay đang kinh doanh, cũng như những ly cà phê hạt rang xay mà chúng ta thưởng thức mỗi ngày.

Nông lâm kết hợp: Con đường vàng cho cà phê hạt rang xay bền vững

Thế nhưng, các chuyên gia nghiên cứu cho rằng, vẫn có giải pháp để khắc phục tình trạng này. Đó chính là mô hình nông lâm kết hợp (agroforestry). Bởi lẽ, có thể thấy rằng năng suất cây trồng trở nên tốt hơn trên các nông trại cà phê hạt rang xay có bóng râm, đặc biệt trong thời kỳ hạn hán, và các đợt bùng phát sâu bệnh cũng ít xảy ra hơn rất nhiều.

“Các loài thiên địch sống trong cây cối kiểm soát sâu bệnh tự nhiên, nghĩa là người nông dân không cần phải phụ thuộc hoàn toàn vào các phương pháp nhân tạo,” nông dân trồng cà phê người Brazil Geraldo Pereira Ramos chia sẻ. Trong suốt 25 năm ông Geraldo trồng cây bản địa trên nông trại của mình, với 30% diện tích được che bóng, ông đã chứng kiến đất trồng cà phê phù hợp dịch chuyển dần lên cao hơn mỗi năm.

“Ngày nay, chúng tôi đang trồng ở độ cao hơn 1.000 MASL (mét trên mực nước biển). Độ cao này từng được coi là không phù hợp để trồng cà phê hạt rang xay cách đây ba mươi năm,” ông nói thêm. “Nhưng giờ đây, cà phê phát triển tốt hơn ở những độ cao lớn hơn do biến đổi khí hậu.”

Cuộc khủng hoảng khí hậu đang ảnh hưởng nặng nề đến người trồng và kinh doanh cà phê hạt rang xay trên khắp thế giới. Đến năm 2050, ước tính lượng đất có sẵn để trồng Arabica chất lượng cao sẽ giảm một nửa, đe dọa nghiêm trọng tương lai của ngành cà phê như chúng ta biết.

“Trồng cây trên nông trại có thể giúp ích cho cả cây cà phê và khí hậu. Hãy trồng đa dạng và ưu tiên cây bản địa, khi đó nông nghiệp cà phê hạt rang xay sẽ giúp đa dạng sinh học và hệ sinh thái, tạo ra môi trường sống phong phú trong đất và trên không,” bà Abigail nhấn mạnh.

Hầu hết các tổ chức chứng nhận, bao gồm Rainforest Alliance và Fairtrade, chỉ khuyến nghị đưa các loài cây bản địa vào nông trại. Nhưng bằng cách áp dụng hệ thống nông lâm kết hợp – nơi cây cối và bụi cây được tích hợp vào sản xuất cà phê hạt rang xay – rất nhiều thách thức nêu trên có thể được giải quyết một cách hiệu quả.

Khi có cây che bóng, cây cà phê sẽ giảm tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, mang lại vô vàn lợi ích:

Ổn định vi khí hậu: Giảm đáng kể sự biến động nhiệt độ, tạo môi trường lý tưởng cho cây cà phê.
Tăng cường độ phì nhiêu của đất: Tăng hàm lượng chất hữu cơ trong đất, từ đó giảm nhu cầu sử dụng phân bón hóa học cho cây.
Giữ nước tốt hơn: Tăng khả năng giữ nước của đất, giúp cây cà phê vượt qua những đợt hạn hán khô hạn.
Thúc đẩy thụ phấn: Tăng sự hiện diện của các loài thụ phấn, từ đó tăng năng suất của cây và cho rang những mẻ cà phê hạt rang xay chất lượng.
Cải thiện sức khỏe hệ sinh thái: Giảm sự xuất hiện của sâu bệnh hại, giúp cây cà phê khỏe mạnh hơn.
Tăng đa dạng sinh học & lưu trữ CO2: Khuyến khích sự đa dạng sinh học và lưu trữ lượng CO2 cao hơn đáng kể so với các hệ thống cà phê độc canh, mang lại lợi ích kép cho môi trường và chất lượng cà phê hạt rang xay.

“Cà phê tự nhiên có chu kỳ hai năm một lần, năm này sản xuất nhiều hơn và năm sau ít hơn. Với canh tác có bóng râm, chúng tôi giảm được hiệu ứng hai năm một lần này, mang lại những vụ thu hoạch ổn định hơn qua các năm,” ông Geraldo chia sẻ.

Lợi ích không chỉ dừng lại ở cây cà phê hạt rang xay. Các cây che bóng như cây gỗ và cây ăn quả còn có thể tạo thêm nguồn thu nhập cho nông dân, xây dựng khả năng phục hồi kinh tế lâu dài. Đây chính là con đường bền vững để có được nguồn cung cấp cà phê hạt rang xay chất lượng và có trách nhiệm cho tương lai.

Cà phê hạt rang xay

Vượt qua thách thức: Trách nhiệm của cả chuỗi cung ứng cà phê hạt rang xay

Thực tế, việc chuyển đổi sang nông nghiệp tái sinh không hề dễ dàng chút nào. Sản xuất cà phê dưới ánh nắng trực tiếp vẫn là phương pháp phổ biến vì mang lại năng suất cao trong ngắn hạn. Do đó, việc chấp nhận năng suất thấp hơn ban đầu để có thêm bóng râm có thể khiến nhiều nông dân e ngại.

“Sinh kế của nông dân phụ thuộc vào việc tối đa hóa lợi nhuận tài chính trên mảnh đất của họ. Thị trường mà đa số nông dân bán cà phê hạt rang xay của họ thường ưu ái nhất cho canh tác độc canh thâm canh,” bà Abigail nhận định.

Việc trồng cây che bóng trong các nông trại cà phê hạt rang xay đặt ra yêu cầu cao hơn trong khâu quản lý, nhân công lao động và cả chi phí. Ông Ronald Baião de Oliveira, một nhà nông học tại Emater Minas Gerais, cho biết: “Với hai hoặc ba loài cây trồng cùng với cà phê, người nông dân cần quản lý thêm các loại cây trồng bổ sung, bao gồm cắt tỉa và bảo trì. Đôi khi, họ thiếu kiến thức hoặc nhân lực để xử lý những công việc này.

Ông cũng nói thêm rằng, “Che bóng quá mức có thể làm giảm năng suất, vì vậy điều quan trọng là phải duy trì cây được cắt tỉa với tán lá thưa để cho phép đủ ánh sáng mặt trời cho cây phát triển mạnh, từ đó cho ra những lô cà phê hạt rang xay chất lượng.”

Nông lâm kết hợp đòi hỏi kế hoạch tỉ mỉ, như khoảng cách thích hợp giữa các cây và sự cân bằng đúng đắn của quần thể, để tránh cạnh tranh chất dinh dưỡng giữa cà phê hạt rang xay và các loại cây khác. “Có một sự đánh đổi giữa đa dạng sinh học và năng suất cà phê khi độ che phủ bóng râm vượt quá khoảng 30%,” Abigail cho biết.

ILOTA và cam kết trong việc cung cấp cà phê hạt rang xay chất lượng

Sản xuất cà phê hạt rang xay và đa dạng sinh học có mối liên hệ không thể tách rời. Với việc có tới 60% trong số 124 loài cà phê dại đang bị đe dọa tuyệt chủng do thay đổi sử dụng đất và phá rừng, trầm trọng hơn bởi biến đổi khí hậu, việc bảo vệ các hệ sinh thái tự nhiên chưa bao giờ cấp thiết đến thế.

Với sự hỗ trợ không ngừng, người nông dân có thể chuyển đổi sang nông lâm kết hợp, vừa bảo vệ đa dạng sinh học trên nông trại của họ, vừa đầu tư vào một tương lai bền vững trong việc cung cấp cà phê hạt rang xay.

Tại ILOTA, chúng tôi tự hào là nhà rang may đo duy nhất tại nội thành Hà Nội, luôn đi tiên phong trong việc cung cấp cà phê hạt rang xay chất lượng cao và có trách nhiệm với môi trường cũng như khách hàng. Chúng tôi hiểu rằng, một ly cà phê hạt rang xay không chỉ cần có hương vị tuyệt vời mà còn phải an toàn và thân thiện với môi trường.

Đó chính là là lý do vì sao mỗi mẻ rang tại xưởng của ILOTA đều được đảm bảo an toàn trong không gian sạch sẽ. Không chỉ vậy, cà phê của chúng tôi 100% rang mộc nguyên chất, không hương liệu, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho sức khỏe và trải nghiệm thưởng thức của bạn.

Chúng tôi tin rằng, mỗi quyết định mua hàng của bạn đều có ý nghĩa. Khi bạn lựa chọn cà phê hạt rang xay từ ILOTA, bạn không chỉ thưởng thức hương vị đặc trưng mà còn đóng góp vào việc bảo vệ đa dạng sinh học và một tương lai tươi sáng hơn cho ngành cà phê hạt rang xay. Hãy cùng ILOTA chung tay hành động, vì một thế giới xanh hơn và những ly cà phê hạt rang xay đầy giá trị!