9 tác dụng của Matcha với sức khỏe

Tác dụng của Matcha đối với sức khỏe được lý giải như thế nào dưới góc nhìn khoa học? Và vì sao Matcha sở hữu hàm lượng EGCG, L-Theanine và diệp lục vượt trội so với trà xanh thông thường?

Matcha từng là thức uống của giới Samurai, được dùng trước mỗi buổi luyện kiếm để giữ đầu óc tỉnh táo mà không bồn chồn. Nó cũng là thứ “siêu bột xanh” khiến nhiều nghệ sĩ hiện đại mê mẩn, và hơn thế nữa, là linh hồn trong từng nghi lễ Trà Đạo kéo dài hàng thế kỷ ở Nhật Bản.

Nhưng đằng sau những lời tôn vinh đó – từ chiến trường thời phong kiến cho đến các phòng trà yên tĩnh – liệu có phần nào phóng đại? Hay thực sự tồn tại những cơ chế sinh học và văn hoá khiến Matcha trở nên khác biệt hoàn toàn so với phần còn lại của thế giới trà?

Matcha là gì? Sức mạnh từ lá trà được nghiền mịn

Trước khi nói về những lợi ích cho sức khỏe, ta cần quay lại điểm khởi đầu để hiểu Matcha thật sự là gì. Dòng bột xanh này không phải là “trà xanh xay nhỏ”, mà là kết tinh của một truyền thống kéo dài gần một thiên niên kỷ — từ những tu viện Thiền tông ở Trung Hoa, cho đến các phòng trà nghiêm cẩn của Nhật Bản.

Khác biệt cốt lõi: uống cả lá, không chỉ hãm nước

Matcha được làm từ Tencha – loại lá trà được che nắng, hái chọn từng ngọn, hấp chín và sấy khô — rồi nghiền bằng cối đá granite với tốc độ chậm đến mức chỉ tạo ra vài chục gram mỗi giờ. Kết quả là một loại bột mịn đến mức từng hạt giống như khói.

Để hiểu hơn về Tencha – Người cha đẻ thầm lặng của Matcha, hãy đọc tại: [Tencha – “Người cha đẻ” thầm lặng của Matcha]

Nhưng sự khác biệt lớn nhất nằm ở cách thưởng thức:

Trong khi trà xanh thông thường chỉ cho bạn phần “tinh chất” hòa tan vào nước, Matcha buộc bạn uống toàn bộ lá trà — điều mà các thiền sư xưa gọi là “ẩm toàn thể”, tức uống trọn vẹn tinh thần của lá trà, không bỏ sót điều gì.

Điều này kéo theo một loạt hệ quả mang tính lịch sử lẫn hóa học:

• Hấp thu trọn vẹn hợp chất
  Thay vì chỉ nhận Caffeine hay L-Theanine tan trong nước, cơ thể bạn còn tiếp nhận cả những thành phần khó tan như Diệp lục, Catechin dạng liên kết và cả chất xơ – những thứ thường bị bỏ lại trong bã trà khi pha truyền thống.

• Dưỡng chất đậm đặc hơn nhiều lần
  Từ thời Samurai, người ta đã nhận ra Matcha khiến tinh thần minh mẫn và bền bỉ khác thường. Ngày nay, khoa học giải thích rằng chính việc uống 100% lá trà đã làm tăng mạnh hàm lượng các hợp chất sinh học, vượt xa cách hãm trà thông thường.

Đối với ILOTA, Matcha là minh chứng rõ ràng nhất cho triết lý lâu đời của những người làm trà: Khi ta trân trọng nguyên liệu và giữ gìn từng công đoạn chế biến, thiên nhiên sẽ đáp lại bằng sự tinh túy nguyên sơ nhất.

9 tác dụng của Matcha với sức khỏe dựa trên khoa học

Từ thời các thiền sư nhà Tống cho đến các Samurai Nhật Bản, Matcha luôn được coi là một “thức uống của sự minh mẫn”. Ngày nay, khoa học hiện đại đã lý giải phần lớn những điều mà người xưa chỉ có thể cảm nhận bằng trải nghiệm. Ba nhóm hợp chất – Catechin (đặc biệt là EGCG), L-Theanine và Diệp lục – chính là nền tảng tạo nên sức mạnh của Matcha.

1. Chống oxy hóa mạnh mẽ: Quyền lực của Catechin (EGCG)

EGCG – “Hộ vệ” chống lão hóa trong lá trà

Từ hơn 800 năm trước, các thiền sư đã cảm nhận Matcha giúp cơ thể “nhẹ nhàng mà bền bỉ”. Chỉ đến thế kỷ XX, người ta mới phát hiện ra hàm lượng EGCG trong Matcha cao vượt trội, một phần vì EGCG vốn gắn với các phân tử không tan trong nước. Khi uống Matcha – tức uống cả lá – bạn hấp thu được những hợp chất mà cách pha trà thông thường bỏ sót lại trong bã.

• EGCG (Epigallocatechin Gallate): Là loại Catechin mạnh nhất, thuộc nhóm Polyphenol, nổi tiếng với khả năng trung hòa các gốc tự do có hại (Reactive Oxygen Species – ROS), bảo vệ tế bào khỏi tổn thương và lão hóa.

• Hàm lượng vượt trội: Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng, hàm lượng EGCG trong một chén Matcha có thể cao hơn gấp 137 lần so với trà xanh thông thường. Lý do đơn giản: EGCG thường liên kết với các thành phần không tan trong nước, chỉ uống cả lá mới hấp thu được tối đa.

Để hiểu hơn về EGCC, hãy đọc tại: [EGCG (Catechins) là gì? Phân tích “vua” của các chất chống oxy hóa trong trà]

2. Tăng cường trao đổi chất và hỗ trợ đốt cháy calo

Trong những ghi chép thời phong kiến, Samurai thường uống Matcha trước khi ra trận hoặc luyện kiếm. Người xưa không biết đến khái niệm “trao đổi chất”, nhưng họ cảm nhận rõ Matcha giúp cơ thể ấm lên, đầu óc tỉnh táo và phản xạ nhanh hơn.

Ngày nay, khoa học giải thích rằng chính Catechin và Caffeine tự nhiên trong Matcha đã thúc đẩy quá trình sinh nhiệt (thermogenesis) – một cơ chế giúp cơ thể đốt calo để tạo ra năng lượng.

• Cơ chế: Catechin kích thích norepinephrine, một hormone đóng vai trò điều khiển tốc độ trao đổi chất.

• Ứng dụng thực tế: Khi Catechin kết hợp với Caffeine, tốc độ trao đổi chất có thể tăng 10–15%, ngay cả lúc cơ thể đang nghỉ. Vì thế, với những ai muốn kiểm soát cân nặng theo cách tự nhiên, Matcha là một đồng minh khá đáng tin cậy.

3. Tăng tập trung & thư giãn: Sức mạnh thầm lặng của L-Theanine

Nếu EGCG là “lá chắn”, thì L-Theanine chính là “tinh thần” của Matcha. Từ thế kỷ XII, các thiền sư Nhật Bản đã nhận ra rằng chỉ một bát trà xanh nghiền mịn có thể đưa tâm trí vào trạng thái tĩnh mà sáng, vững mà nhẹ — điều họ gọi là ichigo ichie, “khoảnh khắc một lần trong đời”.

Ngày nay, khoa học giải thích hiện tượng ấy bằng hoạt động của sóng não Alpha (α).

• L-Theanine, một axit amin được tìm thấy gần như độc quyền trong lá trà, thúc đẩy sóng Alpha – loại sóng thường xuất hiện khi con người rơi vào trạng thái “tỉnh táo thư thái”.

• Nói cách khác, bạn vừa tập trung cao độ, vừa không bị căng thẳng – điều mà các thiền sư đã vô tình khám phá từ hàng trăm năm trước.

Điều thú vị là L-Theanine và Caffeine trong Matcha không đối nghịch nhau. Ngược lại, chúng tạo nên một hiệu ứng cộng hưởng (synergy) mà ít thức uống nào có được:

• L-Theanine làm chậm sự hấp thu Caffeine, khiến năng lượng được giải phóng từ tốn và bền bỉ.

• Nhờ vậy, Matcha giúp đầu óc minh mẫn trong thời gian dài – không gây bồn chồn, không làm tim đập nhanh, và đặc biệt không rơi vào trạng thái “tụt mood” (crash) như nhiều người gặp phải sau khi uống cà phê.

Đây chính là lý do Matcha từng là “người bạn đường” của thiền sư trong những buổi tọa thiền kéo dài, và của Samurai trước khi ra trận – nơi sự bình tĩnh và tập trung có thể quyết định kết cục.

Để hiểu hơn về L-Theanine trong Matcha, hãy đọc tại: [“Tỉnh táo thư thái”: Giải mã L-Theanine trong Matcha & Mối liên hệ với Thiền Tông]

4. Hỗ trợ giải độc và thanh lọc: Công năng của diệp lục

Để làm Matcha, những luống trà phải được che mát trong nhiều tuần trước khi thu hoạch. Nghi thức canh tác này – vốn xuất phát từ vùng Uji thời Muromachi – nhằm giảm ánh sáng để lá trà tập trung sản xuất L-Theanine và diệp lục.

Chính Diệp lục (Chlorophyll) tạo nên sắc xanh sâu, mượt và tươi như ngọc bích của Matcha.

Nhưng sắc xanh ấy không chỉ đẹp. Về mặt sinh hóa:

• Diệp lục là phân tử có cấu trúc gần giống hemoglobin của con người, đến mức các nhà thực vật ví nó như “máu của thực vật”.

• Đây cũng là hợp chất có khả năng liên kết với kim loại nặng và một số độc tố trong đường tiêu hóa – từ đó hỗ trợ cơ thể trong quá trình thải lọc một cách tự nhiên.

Có lẽ vì vậy mà trong Nhật Bản phong kiến, Matcha được xem như thức uống “làm sạch thân – làm trong tâm”. Còn dưới góc nhìn hiện đại, bạn có thể hiểu rằng Diệp lục giúp cơ thể loại bỏ những chất không mong muốn một cách nhẹ nhàng, bền bỉ và hoàn toàn tự nhiên.

5. Cải thiện sức khỏe tim mạch: Câu chuyện từ những lá trà được che mát

Trong nhiều gia đình Nhật Bản thời Edo, Matcha được xem như thức uống “giữ thân thể điều hòa”. Dù người xưa không biết đến khái niệm Cholesterol LDL hay Triglyceride, họ sớm nhận ra rằng những ai uống trà xanh nghiền mịn thường có sức bền tốt hơn và ít gặp các vấn đề về mạch máu.

Ngày nay, khoa học lý giải rằng chính Polyphenol, đặc biệt là EGCG, góp phần:

• Giảm Cholesterol xấu (LDL) và Triglyceride, từ đó giúp giảm nguy cơ xơ vữa mạch.

• Ổn định huyết áp: Nhiều nghiên cứu về trà xanh cho thấy nó giúp mạch máu thư giãn, cải thiện độ đàn hồi thành mạch – và Matcha, nhờ hàm lượng Catechin cao hơn, cho thấy tác động sâu sắc hơn.

Nói cách khác, lợi ích tim mạch không phải là “phép màu”, mà là kết quả của hàng loạt hợp chất hoạt động âm thầm trong từng ngụm Matcha.

6. Tăng cường hệ miễn dịch: Khi lá trà trở thành “lá chắn”

Từ thời các Thiền viện Uji, Matcha thường được dùng đầu đông, khi khí hậu trở nên lạnh và ẩm – môi trường dễ khiến cơ thể suy yếu. Những người tu hành, sống đơn sơ và ít thuốc men, dựa vào bát trà nóng như một nguồn “kháng lực tự nhiên”.

Góc nhìn khoa học hiện đại cho thấy:

• Catechin trong Matcha có khả năng điều hòa miễn dịch, hỗ trợ tăng hoạt động của tế bào T – chiến binh tuyến đầu chống lại virus và vi khuẩn.

• Ngoài ra, Matcha cũng cung cấp Vitamin A, C, E và nhóm B. Dù lượng không lớn, chúng tạo nên nguồn bổ sung ổn định và tự nhiên – đặc biệt khi mức tiêu thụ được duy trì hằng ngày.

Nhờ vậy, Matcha trở thành một phần của “nền sức khỏe bền bỉ” mà người Nhật duy trì qua nhiều thế hệ.

7. Hỗ trợ sức khỏe đường ruột: Lợi ích đến từ việc uống trọn lá trà

Một điểm ít được chú ý: khi uống Matcha, bạn đưa vào cơ thể toàn bộ cấu trúc của lá trà, bao gồm cả chất xơ vốn bị bỏ lại khi pha trà thông thường.

• Chất xơ không hòa tan trong Matcha giúp tăng nhu động ruột, hỗ trợ quá trình tiêu hóa diễn ra đều đặn và nhẹ nhàng.

• Catechin lại đóng vai trò như người “điều phối” hệ vi sinh: ức chế vi khuẩn có hại, tạo điều kiện cho lợi khuẩn phát triển.

Không lạ khi nhiều người cảm thấy cơ thể “nhẹ hơn” và ổn định hơn sau một thời gian uống Matcha đều đặn – điều mà các thương nhân thời Edo từng ghi chép lại trong nhật ký hành trình của họ.

8. Bảo vệ thần kinh và duy trì chức năng nhận thức

Trong các trường phái thưởng trà xưa, người ta luôn nhấn mạnh rằng Matcha giúp “tâm trí sáng mà không căng”. Cảm giác ấy không chỉ nhất thời – mà còn mang lại lợi ích lâu dài cho hệ thần kinh.

• EGCG với khả năng chống viêm và chống oxy hóa giúp bảo vệ tế bào não khỏi tổn thương do stress oxy hóa – một yếu tố liên quan đến suy giảm trí nhớ và lão hóa thần kinh.

• L-Theanine không chỉ giúp tập trung trong khoảnh khắc, mà còn được nghiên cứu là có khả năng cải thiện khả năng ghi nhớ và sự linh hoạt tư duy khi sử dụng thường xuyên.

Có thể hiểu vì sao Matcha từng được các học giả thời Heian coi là thức uống dành cho những buổi đọc sách hoặc viết văn dài.

9. Lợi ích lâu dài cho da và mắt: Vẻ đẹp từ bên trong

Matcha từ lâu đã gắn liền với hình ảnh làn da trong trẻo của phụ nữ Nhật – không phải nhờ mỹ phẩm, mà từ lối sống và thói quen uống trà đều đặn.

• Catechin giúp giảm viêm, hỗ trợ làm dịu mẩn đỏ, mụn trứng cá và những kích ứng nhỏ trên da.

• Ngoài ra, lá trà được che nắng chứa nhiều Carotenoid như Lutein và Zeaxanthin – hai hợp chất nổi tiếng trong việc bảo vệ mắt khỏi ánh sáng xanh và tia UV.

Vì vậy, một bát Matcha mỗi ngày không chỉ tốt cho cơ thể, mà còn gìn giữ vẻ đẹp và đôi mắt sáng khỏe theo thời gian – điều mà phụ nữ Nhật Bản đã tin tưởng suốt nhiều thế kỷ.

Hàm lượng hoạt chất

Để dễ hình dung về mức độ vượt trội, dưới đây là bảng so sánh hàm lượng hoạt chất của Matcha so với Trà Xanh hãm lá:

ILOTA khuyến nghị: Sử dụng Matcha chất lượng cao, được chế biến theo tiêu chuẩn che mát nghiêm ngặt, để đảm bảo bạn nhận được tối đa 9 tác dụng của Matcha với sức khỏe này.

Kết luận

Sau khi lần theo hành trình của Matcha – từ những luống trà được che mát cẩn trọng, qua cối đá nghiền chậm, đến những nghiên cứu hiện đại về EGCG, L-Theanine và Diệp lục  có lẽ bạn đã thấy rõ vì sao thức uống này được trân trọng suốt nhiều thế kỷ.

Matcha không chỉ dừng lại ở vị ngon hay lớp bọt mịn. Nó là sự kết hợp của:

• Sức mạnh chống oxy hóa mà các thiền sư xưa chỉ có thể cảm nhận bằng trực giác,

• Năng lượng bền bỉ và sự tập trung lặng lẽ từng giúp Samurai bước vào trận chiến,

• Và những dưỡng chất thanh khiết đến từ việc uống trọn vẹn cả chiếc lá trà.

Tất cả hòa lại, tạo nên một trải nghiệm vừa cổ xưa vừa hiện đại: một cách chăm sóc sức khỏe từ gốc, tự nhiên, bền bỉ và không phô trương.

Giờ đây, khi đã hiểu rõ “vì sao” đằng sau từng tác dụng của Matcha, lựa chọn trong tay bạn không chỉ là một ly trà – mà là quyết định bắt đầu một lối sống mới, nơi mỗi ngày được nuôi dưỡng bằng thứ tinh túy đã đi cùng con người từ thời Thiền viện Uji đến hiện tại.

Và nếu bạn đang chờ một loại Matcha ngon – sạch – đúng chuẩn để bắt đầu hành trình này, hãy đón chờ dòng Matcha mới mà ILOTA sắp ra mắt. Một loại Matcha được tuyển chọn kỹ, phù hợp cho cả người mới tập pha lẫn những ai muốn nâng tầm trải nghiệm mỗi ngày.

ILOTA  – Xưởng sản xuất Cà phê & Trà

Địa chỉ: Biệt thự 3, ngõ 2A Chế Lan Viên, phường Đông Ngạc, Hà Nội.

Zalo: 0989 099 033 (Mr Thắng)

Website: ilota.vn

Facebook: ILOTA Coffee and Tea