Giá cà phê đang ở mức “sốt” lịch sử. Nhưng sau cơn bão giá này là gì?
Tại Việt Nam – quốc gia xuất khẩu Robusta số 1 thế giới, giá cà phê nhân liên tục phá đỉnh, có lúc chạm ngưỡng chưa từng thấy trong lịch sử. Tin vui cho nông dân, nhưng cũng là bài toán nan giải cho các nhà rang xay, thương hiệu cà phê và người tiêu dùng cuối cùng.
Bởi sau “cơn bão giá” này, câu hỏi lớn hơn vẫn còn đó:
-
Liệu giá cà phê có giữ vững được mức cao này, hay chỉ là đợt “sóng” ngắn hạn?
-
Ngành cà phê Việt sẽ thích ứng ra sao khi chi phí đầu vào tăng chóng mặt?
-
Và quan trọng hơn, giá cao có thực sự đồng nghĩa với giá trị bền vững cho người trồng cà phê?
Thị trường đang đòi hỏi một hướng đi mới – nơi chất lượng, truy xuất nguồn gốc và giá trị thực của hạt cà phê trở thành nền tảng, chứ không chỉ là con số trên sàn giao dịch.
Uống Cà phê hay “Uống Vàng”?
Những ngày này, mở bảng giá cà phê còn “giật mình” hơn mở bảng chứng khoán. Biến động giá không phải là hiện tượng mới trong ngành cà phê, nhưng lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ, giá cà phê liên tục duy trì ở mức trên 3 đô la Mỹ/lb, tức là trên khoảng 173.900 VNĐ/kg kể từ tháng 4 năm 2024. Thực tế giá cà phê mới này đang buộc cả người rang xay và nhà sản xuất phải thích ứng theo những cách chưa từng có , định hình lại các chiến lược và mối quan hệ tức thời trên toàn bộ chuỗi cung ứng.
Tuy nhiên, vẫn còn những tác động rộng hơn, lâu dài hơn cần được xem xét, đặt ra câu hỏi: Điều gì sẽ xảy ra với ngành cà phê vào năm 2026?
Chưa bao giờ ly cà phê phin hay shot espresso của chúng ta lại gánh trên mình một áp lực tài chính lớn đến vậy. Giá cà phê tăng phi mã, chạm những mốc lịch sử.
Nhưng với ILOTA, những người “sống” cùng hạt cà phê mỗi ngày, chúng tôi tin rằng nhìn vào con số là chưa đủ. Chúng ta cần nhìn vào câu chuyện đằng sau nó. “Cơn bão giá” này sẽ qua đi, nhưng nó sẽ để lại điều gì? Nó đang thay đổi vĩnh viễn cách chúng ta trồng, rang và uống cà phê.
Sự thật đằng sau “cơn sốt”: Tại sao giá cà phê lại “đắt xắt ra miếng”?
Trước khi nói về tương lai, hãy nhìn nhanh về hiện tại. Ly cà phê của bạn đắt đỏ không phải vì “trend”. Nó đắt vì một sự thật phũ phàng: nguồn cung toàn cầu đang bị thắt chặt.
Mọi chuyện bắt đầu bằng một cú “sốc” kép. Đại dịch toàn cầu vừa làm tê liệt chuỗi cung ứng, ngay lập tức bị bồi thêm bởi “cú tắc đường” lịch sử ở kênh đào Suez. Hãy tưởng tượng, dòng chảy cà phê toàn cầu, vốn dĩ đã mong manh, nay bị “nghẽn” lại. Lịch trình bị đảo lộn, và “kinh doanh như bình thường” bỗng trở thành một ký ức xa xỉ.
Khi “vết thương” cũ còn chưa lành, “vết thương” mới lại ập tới. Khi “gã khổng lồ” Brazil – nhà sản xuất Arabica lớn nhất thế giới, “hắt hơi” vì vật lộn với các vấn đề thời tiết và thuế quan, và khi Brazil gặp vấn đề, cả thế giới cà phê đều “sổ mũi”.
Ngay cùng lúc đó, chi phí cho mọi thứ đang leo thang chóng mặt, từ giá phân bón, chi phí vận tải (logistics) cho đến nhân công, tất cả đều tăng vọt sau đại dịch. Và “giọt nước tràn ly” chính là việc tồn kho cạn kiệt: lượng cà phê dự trữ tại các sàn giao dịch lớn như New York và London hiện đang ở mức thấp lịch sử, khiến nguồn cung đã khan hiếm lại càng thêm căng thẳng.
Đây là lúc thị trường thực sự “bốc hỏa”. Và dĩ nhiên, nơi nào có hỗn loạn, nơi đó có các nhà đầu cơ. Họ nhìn thấy sự khan hiếm này như một “cơ hội vàng”, bắt đầu đặt cược vào việc giá cà phê sẽ còn tăng nữa, khiến “cơn bão giá” càng thêm phần điên rồ.
Nói một cách dí dỏm, chúng ta đang ở trong một “bữa tiệc” mà đồ ăn thì ít mà người muốn ăn lại quá đông. Và kết quả là giá bị đẩy lên trời!
“Kỷ nguyên giá cao” và cú siết dòng tiền của nhà rang xay
Biến động giá cà phê không phải là điều gì mới. Nhưng, cơn bão giá lần này hoàn toàn khác. Trong quá khứ, giá cà phê giống như một biểu đồ hình Sin lên rồi xuống, kịch tính nhưng dễ đoán. Còn bây giờ, chúng ta đang bước vào một “kỷ nguyên mới” – một kỷ nguyên mà giá cà phê không chỉ “sốt” nhất thời, mà “neo” ở mức cao trong nhiều năm.
Biến động giá cà phê không phải là điều gì mới. Nhưng, cơn bão giá lần này hoàn toàn khác. Trong quá khứ, giá cà phê giống như một biểu đồ hình Sin lên rồi xuống, kịch tính nhưng dễ đoán. Còn bây giờ, chúng ta đang bước vào một “kỷ nguyên mới” – một kỷ nguyên mà giá cà phê không chỉ “sốt” nhất thời, mà “neo” ở mức cao trong nhiều năm. Đây là một thực tế phũ phàng mà các nhà rang xay (như ILOTA) và các thương nhân không thể né tránh. Carley (DeCarley Trading) đã chỉ ra một sự thật rất “con người”: chúng ta thường chỉ tìm cách quản lý rủi ro… sau khi thiệt hại đã xảy ra. Và đó là điều đã diễn ra vào cuối năm 2024.
Phân tích xu hướng giá cà phê qua 5 năm (2020-2025)
Chúng ta có thể chia 5 năm qua thành 4 giai đoạn chính rất rõ rệt:
Giai đoạn 1: Nền giá thấp (Cuối 2020 – Giữa 2021) Trong giai đoạn này, giá cà phê rất ổn định và ở mức thấp. Nhìn vào biểu đồ, giá chỉ dao động trong một kênh hẹp, khoảng từ 1.200 đến 1.400 USD/tấn. Đây là mức giá “bình thường” mà thị trường đã quen thuộc trong nhiều năm.
Giai đoạn 2: Tăng trưởng và Điều chỉnh (Giữa 2021 – Cuối 2022) Nửa cuối 2021: Giá bắt đầu tăng tốc mạnh mẽ lần đầu tiên, vượt qua mốc 2.000 USD và đạt đỉnh khoảng 2.600 USD/tấn. Cả năm 2022: Sau khi tăng nóng, thị trường bước vào giai đoạn “nghỉ ngơi”. Giá điều chỉnh giảm và đi ngang trong vùng 2.000 – 2.400 USD/tấn.
Giai đoạn 3: Cơn sốt bùng nổ (2023 – 2024) Đây là giai đoạn đáng chú ý nhất, bắt đầu từ đầu năm 2023. Năm 2023: Giá tăng liên tục, phá vỡ mọi kỷ lục cũ, tăng từ 2.000 USD lên mốc 3.400 USD vào cuối năm. Năm 2024: Thị trường bước vào giai đoạn “tăng dựng đứng”. Giá tăng phi mã từ 3.400 USD và đạt đỉnh cao nhất lịch sử (gần 5.800 USD/tấn) vào khoảng Quý 3/2024. Đây là mức giá không tưởng, gấp gần 5 lần so với mức giá thấp của năm 2020.
Giai đoạn 4: Biến động cực mạnh (Năm 2025) Sau khi đạt đỉnh, thị trường trở nên cực kỳ bất ổn. Đầu 2025 (Jan – Apr): Giá lao dốc không phanh. Chỉ trong vài tháng, giá “bốc hơi” gần một nửa, rơi từ đỉnh 5.800 USD xuống mức đáy khoảng 3.200 USD. Giữa 2025 đến nay (Apr – Oct): Thị trường phục hồi trở lại, nhưng không ổn định. Giá tăng lại mốc 4.800 USD rồi lại giảm. Hiện tại (27/10/2025): Giá đang ở mức 4.440 USD/tấn.
Biểu đồ này cho thấy giá cà phê Robusta trong 5 năm qua đã trải qua một “cơn địa chấn”. Từ mức giá rẻ và ổn định (khoảng 1.300 USD) vào năm 2020, thị trường đã bùng nổ do lo ngại về nguồn cung (thời tiết xấu, gián đoạn vận chuyển) và nhu cầu tăng, đẩy giá lên mức kỷ lục gần 5.800 USD vào năm 2024. Năm 2025 là năm của sự “hạ nhiệt” và biến động dữ dội. Mặc dù giá đã giảm mạnh so với đỉnh, nhưng mức giá hiện tại (4.440 USD) vẫn cao hơn gấp 3 lần so với 5 năm trước. Nhìn chung, chúng ta đã chứng kiến một sự leo thang giá “dựng đứng”, biến một mặt hàng tương đối ổn định thành một trong những tài sản tăng giá mạnh nhất. Điều này giải thích tại sao giá cà phê (cả nhân và ly cà phê) mà chúng ta trả hôm nay lại đắt đỏ đến vậy.
Sự hỗn loạn này không chỉ là về giá. Nó đang viết lại toàn bộ luật chơi.
Như James từ Red Fox Coffee Merchants đã phải thốt lên: “Đồng đô la Mỹ bây giờ chỉ còn bằng 1/3 giá trị so với vài năm trước.” Điều này có nghĩa là gì? Nghĩa là bây giờ, mỗi một hợp đồng nhập khẩu, mỗi một bao cà phê, đều phải được chúng tôi – những xưởng rang xay – soi xét, cân đong kỹ lưỡng hơn bao giờ hết.
Đau đớn nhất, có lẽ là chính các nhà rang xay và các chủ quán.
Chúng ta từng “sống khỏe” trong thời kỳ giá C (giá sàn) thấp, nơi biên lợi nhuận dễ thở hơn. Giờ đây, chúng ta như bị “lạc” vào một vùng đất xa lạ. Dòng tiền – thứ vốn dùng để phát triển, để sáng tạo, để “may đo” những sản phẩm mới – nay bị “ngốn” sạch chỉ để cố gắng mua được lô cà phê xanh tiếp theo với cái giá tăng vọt.
Rất nhiều doanh nghiệp, vốn xây dựng mô hình kinh doanh dựa trên một mức giá vốn (COGS) ổn định, giờ đây đang phải tự đặt câu hỏi về sự “sống còn” của chính mình. Họ bị đẩy vào thế khó, buộc phải đưa ra những quyết định đau đớn về việc tăng giá bán và tìm kiếm những nguồn cung ứng mới.
Giá cà phê tăng rồi giảm: Vòng luẩn quẩn của nông dân
Khi thấy giá cà phê tăng 20-30%, suy nghĩ đầu tiên của chúng ta là “Tuyệt vời, người nông dân cuối cùng cũng giàu to!”.
Sự thật… phức tạp hơn thế. Đúng là những nông hộ còn giữ được cà phê đang có thu nhập tốt. Nhưng đối với nhiều người, “cơn sốt” này chỉ vừa đủ để họ bù đắp cho chi phí đầu tư (phân bón, nhân công) đã tăng gấp đôi. Với những người đã bán sớm, họ không được hưởng lợi.
Khi giá cà phê thương mại (giá C) tăng cao, người nông dân sẽ ít có động lực hơn để trồng cà phê đặc sản. Tại sao? Vì làm cà phê đặc sản (hái chín 100%, sơ chế kỹ lưỡng) chắc chắn tốn kém và tốn nhiều nhân công hơn. Khi giá C cao, việc “hái xô” bán cà phê thương mại bỗng nhiên mang lại lợi nhuận cao hơn mà lại nhàn hơn.
Trong lịch sử cà phê Việt Nam, chúng ta đã thấy nhiều chu kỳ “sốt giá” rồi lại “rớt thảm”. Nó giống như một canh bạc. Điều mà người nông dân cần không phải là một mùa “trúng đậm” rồi 3 mùa thất bát. Họ cần sự ổn định. Hơn nữa, trong một thị trường biến động, người trồng có thể “vỡ nợ hợp đồng” (cố tình vỡ) để bán ra ngoài với giá cao hơn, gây căng thẳng cho các mối quan hệ đã xây dựng bấy lâu.
“Cơn bão giá” này dạy chúng ta một điều: chỉ khi nào người nông dân chuyển từ “đánh bạc” với thời tiết sang đầu tư vào chất lượng (như hái chín 100%, sơ chế sạch), họ mới có thể làm chủ được giá bán và thoát khỏi sự bấp bênh.
“Cà phê Đặc sản (Specialty) sẽ ‘chết’?”
Một nỗi lo khác: Khi ly cà phê nào cũng đắt, liệu người tiêu dùng có từ bỏ ly V60 100.000 VNĐ để quay về với cà phê tẩm ướp 10.000 VNĐ?
Góc nhìn của ILOTA: Không, thậm chí là ngược lại! Đây chính là “bộ lọc” quan trọng nhất của thị trường. Khi giá cà phê rẻ, người ta dễ dãi. Nhưng khi bạn phải trả một cái giá cao, bạn bắt đầu đòi hỏi. Bạn sẽ không trả 100.000 VNĐ cho một ly cà phê rang cháy khét, đắng ngắt, hay tẩm ướp hương liệu.
“Cơn bão giá” này đang buộc người tiêu dùng phải thông minh hơn. Và nó buộc các nhà rang xay (như ILOTA) phải làm tốt hơn nữa. Chúng ta không thể bán một sản phẩm tầm thường với cái giá “trên trời”. Ly cà phê đặc sản sẽ không “chết”. Nó chỉ đang tự thanh lọc để trở nên “đặc sản” thực sự
“Tái đầu tư vào Chất lượng”: Tương lai nào đang chờ chúng ta?
Cơn sốt nào rồi cũng sẽ hạ nhiệt. Nhưng sau đây là 2 thay đổi vĩnh viễn mà ILOTA tin rằng sẽ định hình lại ngành cà phê:
“Ngôi sao” mới: Sự trỗi dậy của Fine Robusta
Khi giá Arabica (vốn đã đắt) nay còn đắt “điên rồ”, thế giới buộc phải tìm một giải pháp thay thế. Và họ đang nhìn về đâu? Đó có thể là Việt Nam.
Đây là cơ hội vàng của hạt Robusta. Nhưng không phải Robusta tẩm ướp. Đây là cơ hội của Fine Robusta – hạt Robusta được hái chín, sơ chế sạch, mang hương vị sô cô la, hạt dẻ, ngọt ngào mà không hề đắng gắt.
Tương lai của cà phê Việt không còn là “rẻ và mạnh”. Tương lai của chúng ta là “chất lượng cao và độc đáo”. “Cơn bão giá” này đang vô tình trở thành chiến dịch marketing tuyệt vời nhất cho Fine Robusta Việt Nam.
Sự kết thúc của “Cà phê Tầm thường”
Như đã nói, khi giá sàn bị đẩy lên cao, sẽ không còn chỗ cho cà phê chất lượng thấp. Người tiêu dùng sẽ không chấp nhận nó nữa.
- Với người nông dân: Họ buộc phải đầu tư vào kỹ thuật (hái chín, sơ chế) để hạt cà phê của mình xứng đáng với giá cao.
- Với nhà rang xay: Chúng tôi không thể che giấu lỗi lầm bằng cách rang cháy đen nữa. Chúng tôi phải rang một cách “may đo”, tỉ mỉ, để khai thác hết từng nốt hương quý giá trong hạt cà phê.
Triết lý “May Đo” của ILOTA trong thời “bão giá”
Khi chi phí hạt xanh (nguyên liệu đầu vào) tăng 30%, các nhà rang xay có 3 lựa chọn:
- Giữ giá và giảm chất lượng (trộn hạt xấu).
- Tăng giá nhưng chất lượng như cũ.
- Tăng giá, và chứng minh nó xứng đáng bằng chất lượng VƯỢT TRỘI.
ILOTA chọn con đường thứ 3. Chúng tôi không thể kiểm soát giá thị trường, nhưng chúng tôi kiểm soát 100% chất lượng bên trong xưởng rang của mình.
Với ILOTA, mỗi hạt cà phê đều mang một hương vị riêng, vì vậy mỗi một mẻ rang cũng đều được chăm chút và “may đo” một profile riêng để làm nổi bật lên những nốt hương đặc trưng nhất. Bằng hệ thống máy rang cao cấp nhập khẩu từ Thụy Sĩ (Buhler) và Hà Lan (Giesen), ILOTA áp dụng công nghệ rang khí nóng (Hot-air), cho phép kiểm soát chính xác từng thông số về nhiệt độ và thời gian. Nhờ vậy, những mẻ rang từ ILOTA luôn có chất lượng vượt trội và tính đồng nhất cao.
Trong thời “bão giá”, triết lý “may đo” này càng trở nên quan trọng. Chúng tôi không cho phép mình lãng phí dù chỉ một hạt cà phê. Mỗi profile rang phải là phiên bản tốt nhất, để đảm bảo rằng số tiền bạn bỏ ra mang lại một trải nghiệm hương vị xứng đáng đến từng đồng.
Kết luận
Giá cà phê rồi sẽ bình ổn. Nhưng “bộ lọc” chất lượng mà nó tạo ra sẽ ở lại. Tương lai của ngành cà phê không dành cho những người bán “giá rẻ”, mà dành cho những người kể được câu chuyện “giá trị” – giá trị của terroir cà phê, của người nông dân, và của kỹ thuật rang xay.
Đọc thêm bài viết về Terroir tại đây: [Terroir là gì? Giải mã hương vị gốc của hạt cà phê]
Xưởng rang “may đo” ILOTA Coffee & Tea
Địa chỉ: Biệt thự 3, ngõ 2A Chế Lan Viên, phường Đông Ngạc, Hà Nội.
Zalo: 0989 099 033 (Mr Thắng)
Website: ilota.vn
Facebook: ILOTA Coffee and Tea