Bạn đang tìm hiểu về thế giới matcha? Khám phá ngay cách phân loại trà matcha chuẩn xác từ cấp độ, vụ thu hoạch đến quy trình chế biến. ILOTA sẽ giúp bạn trở thành người thưởng trà thông thái.
Tại sao việc phân loại Trà Matcha lại quan trọng?
Trên hành trình thưởng trà, việc nhận biết và phân loại cũng quan trọng như chính hành động pha và uống. Đối với matcha, điều này lại càng có ý nghĩa sâu sắc hơn.
Quyết định trải nghiệm hương vị
Mỗi cấp độ matcha mang một phổ hương vị hoàn toàn khác biệt. Việc phân loại trà matcha một cách chính xác giúp bạn dự đoán được hương vị. Quá trình phân loại trà matcha này sẽ cho biết đâu là vị umami đậm đà của dòng nghi lễ hay vị đắng mạnh mẽ của dòng ẩm thực.
Chọn sai loại matcha có thể phá hỏng hoàn toàn trải nghiệm. Bạn sẽ không muốn dùng matcha đắng gắt để pha usucha nếu bạn hiểu rõ về việc phân loại trà matcha dành cho nghi lễ so với loại dành cho ẩm thực.
ILOTA tin rằng, thưởng trà là một hành trình của cảm xúc. Hiểu đúng về cách phân loại là bước đầu tiên để có một trải nghiệm trọn vẹn và đáng nhớ.
Tối ưu hóa lợi ích sức khỏe
Chất lượng của matcha ảnh hưởng trực tiếp đến hàm lượng dưỡng chất, và đây là cốt lõi của việc phân loại trà matcha. Các loại matcha cao cấp trong hệ thống phân loại trà matcha luôn được che nắng đúng kỹ thuật, cho hàm lượng L-theanine và chất diệp lục cao hơn hẳn.
Trong khi đó, các cấp thấp hơn có thể chứa nhiều catechin hơn, tạo ra vị đắng. Việc phân loại trà matcha một cách khoa học sẽ giúp bạn nhận ra điều này. Do đó, am hiểu trà matcha chính là cách bạn lựa chọn lợi ích sức khỏe mà mình mong muốn.
Sự tương xứng giữa giá trị và giá thành
Thị trường matcha có sự chênh lệch giá rất lớn. Bằng cách vững kiến thức phân loại trà Matcha, bạn sẽ trở thành một người tiêu dùng thông thái, biết rõ mình đang chi trả cho điều gì.
Bạn sẽ hiểu tại sao Ceremonial Grade lại đắt hơn Culinary Grade hàng chục lần. Đó là giá trị của cả một quy trình canh tác, thu hái và chế biến công phu, tỉ mỉ mà ILOTA luôn trân trọng
Hệ thống phân loại trà Matcha toàn diện nhất
Để phân loại trà matcha một cách khoa học và chính xác, các chuyên gia thường dựa trên một hệ thống gồm nhiều tiêu chí khác nhau, từ chất lượng, thời điểm thu hoạch đến quy trình chế biến.
Phân loại dựa trên cấp bậc (Grade) – Tiêu chí phổ biến nhất
Để thực hiện việc phân loại trà matcha một cách khoa học, các chuyên gia dựa trên một hệ thống đa tiêu chí. Hệ thống phân loại trà matcha này bao gồm chất lượng, thời điểm thu hoạch đến quy trình chế biến.
- Ceremonial Grade (Cấp độ nghi lễ): Đây là cấp bậc cao quý nhất, là “trái tim” của các nghi lễ trà đạo Nhật Bản (Chanoyu). Nó được tạo ra để uống trực tiếp, pha theo kiểu Usucha (trà loãng) hoặc Koicha (trà đặc).
Loại matcha này được làm từ những búp trà non nhất của vụ xuân, được che nắng ít nhất 3 tuần. Đặc trưng của nó là màu xanh ngọc bích rực rỡ, bột siêu mịn, hương thơm ngọt ngào và vị umami đỉnh cao, gần như không có vị đắng.
- Premium Grade (Cấp độ cao cấp): Cấp bậc tiếp theo trong thang phân loại trà matcha là Premium, một lựa chọn tuyệt vời cho việc thưởng thức hàng ngày. Chất lượng của Premium Grade rất cao, chỉ đứng sau Ceremonial Grade một chút. Nó vẫn sở hữu màu xanh đẹp mắt, hương vị cân bằng giữa vị umami và một chút đắng nhẹ dễ chịu. Loại này đủ tinh tế để uống trực tiếp và cũng rất lý tưởng để pha các loại đồ uống cao cấp như matcha latte, smoothies.
- Culinary Grade (Cấp độ ẩm thực): Đây là cấp độ phân loại trà matcha được thiết kế đặc biệt để làm nguyên liệu trong nấu ăn và làm bánh. Loại matcha này thường có vị đậm và hơi đắng hơn để hương vị trà không bị lu mờ khi kết hợp với các nguyên liệu khác như đường, sữa, bột mì. Culinary Grade được thu hoạch từ những lá trà già hơn, thường ở các vụ sau. Màu sắc của nó có thể không rực rỡ bằng nhưng lại rất bền màu dưới tác động của nhiệt độ. Việc phân loại trà matcha giúp các đầu bếp lựa chọn chính xác nguyên liệu cho sáng tạo của mình.
Phân loại dựa trên vụ thu hoạch (Harvest Time)
Giống như trà Shan Tuyết Cổ Thụ của ILOTA, thời điểm thu hái quyết định phần lớn phẩm chất của lá trà matcha.
- Vụ Đầu Tiên (First Flush – Ichibancha): Diễn ra vào mùa xuân (thường là tháng 4, tháng 5). Đây là vụ thu hoạch cho ra những lá trà chất lượng cao nhất sau một mùa đông dài ngủ đông, tích lũy đầy đủ dưỡng chất.
Những búp trà non mềm, giàu L-theanine và có vị ngọt umami sâu sắc nhất. Toàn bộ trà Ceremonial Grade và phần lớn Premium Grade đều đến từ vụ thu hoạch tinh túy này.
- Vụ Thứ Hai (Second Flush – Nibancha): Diễn ra sau vụ đầu tiên khoảng 45-50 ngày. Lá trà lúc này đã tiếp xúc với nhiều ánh nắng mặt trời hơn, làm tăng hàm lượng catechin, dẫn đến vị trà mạnh và đắng hơn.
Lá trà từ vụ này thường được sử dụng để sản xuất matcha cấp độ ẩm thực hoặc các loại trà xanh khác. Việc phân loại trà matcha theo vụ thu hoạch cho thấy sự am hiểu tường tận của người làm trà.
- Các Vụ Sau (Third Flush & Autumn Flush): Chất lượng trà ở các vụ này thấp hơn, vị đắng và chát rõ rệt. Chúng thường được dùng để làm các sản phẩm công nghiệp, trà túi lọc hoặc bột trà xanh chất lượng thấp, không phải matcha đích thực.
Phân loại dựa trên quy trình chế biến
Quy trình chế biến chính là yếu tố tạo nên sự khác biệt cốt lõi giữa matcha và các loại bột trà xanh thông thường. Đây là kiến thức chuyên sâu mà không phải ai cũng biết.
- Giai đoạn che nắng (Shading): Khoảng 20-30 ngày trước khi thu hoạch, toàn bộ vườn trà sẽ được che phủ bằng các tấm mành đen (Kabuse). Việc này hạn chế quang hợp, buộc cây trà phải sản sinh nhiều diệp lục và L-theanine hơn.
Đây là công đoạn “vàng” tạo nên màu xanh rực rỡ và vị ngọt umami đặc trưng của matcha cao cấp. Các loại trà không được che nắng sẽ không bao giờ đạt được phẩm chất này.
- Từ lá trà đến Tencha: Sau khi thu hoạch, lá trà được hấp nhanh để ngăn chặn quá trình oxy hóa, giữ lại màu xanh và dưỡng chất. Sau đó, chúng được làm nguội, sấy khô và loại bỏ toàn bộ gân lá, cuống lá.
Sản phẩm cuối cùng của công đoạn này là “Tencha” – phần thịt lá trà tinh khiết. Chỉ Tencha mới được dùng để nghiền thành matcha. ILOTA luôn đề cao sự tỉ mỉ trong từng công đoạn, bởi đó là nơi phẩm chất được hình thành.
- Nghiền bằng cối đá Granite (Stone-Grinding): Tencha chất lượng cao nhất sẽ được nghiền chậm rãi trong các cối đá granite truyền thống (Ishi-usu). Quá trình này diễn ra rất chậm (chỉ khoảng 30-40g mỗi giờ) để tránh phát sinh nhiệt làm hỏng hương vị và màu sắc của trà.
Bột matcha thu được có kích thước siêu mịn (5-10 micromet), tan hoàn toàn trong nước, tạo cảm giác mượt mà trong miệng. Việc phân loại trà matcha cũng cần xét đến phương pháp nghiền này, vì máy nghiền công nghiệp không thể tạo ra được kết cấu tương tự.
Bí quyết nhận biết Matcha chất lượng – Góc nhìn từ chuyên gia ILOTA
Ngoài việc đọc nhãn mác, bạn hoàn toàn có thể tự mình đánh giá chất lượng matcha thông qua các giác quan.
- Màu sắc: Matcha chất lượng cao có màu xanh ngọc bích hoặc xanh lá mạ rực rỡ, sống động. Nếu matcha có màu xanh úa, vàng nâu hoặc xanh xỉn, đó là dấu hiệu của sản phẩm chất lượng thấp, bị oxy hóa hoặc trộn lẫn tạp chất.
- Kết cấu bột trà: Dùng ngón tay cảm nhận bột trà. Matcha hảo hạng sẽ cho cảm giác mềm, mượt và mát như lụa. Bột trà phải rất mịn, không có cảm giác lợn cợn. Đây là kết quả của việc nghiền bằng cối đá công phu.
- Mùi hương: Mở hộp matcha và hít một hơi thật sâu. Matcha cao cấp có hương thơm rất phức hợp: mùi cỏ non tươi mới, hương ngọt tựa cacao trắng và một chút hương tảo biển tinh tế. Nếu chỉ ngửi thấy mùi tanh, hắc hoặc mùi cỏ khô thì đó không phải là matcha tốt.
- Hương vị & hậu vị: Khi nếm, matcha ngon sẽ có vị umami đậm đà, tròn trịa, tiếp theo là một chút đắng nhẹ rất cân bằng và kết thúc bằng hậu vị ngọt kéo dài. Nó tạo ra một cảm giác sảng khoái, thư thái. Tại ILOTA, chúng tôi gọi đó là “dư vị của sự tinh túy”.
- Thử Nghiệm Độ Tan và Bọt: Khi đánh bằng chổi chasen, matcha chất lượng sẽ dễ dàng tạo ra một lớp bọt dày, mịn và bền vững trên bề mặt. Bột trà tan hoàn toàn, không để lại cặn dưới đáy bát.
Kết luận
Hành trình tìm hiểu cách phân loại trà matcha cũng giống như hành trình khám phá thế giới trà nói chung. Nó đòi hỏi sự kiên nhẫn, một tâm hồn rộng mở và sự trân trọng đối với công sức của người làm trà.
Mỗi cấp độ matcha đều có giá trị và mục đích sử dụng riêng. Không có loại nào là “tốt nhất” một cách tuyệt đối, chỉ có loại “phù hợp nhất” với nhu cầu và gu thưởng thức của bạn.
Tại ILOTA, dù chúng tôi cống hiến tâm huyết cho việc nâng tầm trà Shan Tuyết Cổ Thụ Việt Nam, chúng tôi vẫn luôn dành sự ngưỡng mộ cho những di sản trà đạo của thế giới như Matcha. Bởi chúng tôi tin rằng, ở đâu có sự tỉ mỉ, có sự trân trọng thiên nhiên và có bàn tay con người chăm chút, ở đó có phẩm trà hảo hạng.
Hiểu về phân loại trà matcha không chỉ giúp bạn mua đúng sản phẩm, mà còn nâng tầm trải nghiệm, biến mỗi chén trà thành một khoảnh khắc thưởng thức đích thực. Hãy tiếp tục khám phá và làm giàu thêm cho hành trình trà của bạn cùng ILOTA.
ILOTA Coffee & Tea – Cung cấp trà chất lượng cao.
Địa chỉ: Biệt thự 3, ngõ 2A Chế Lan Viên, phường Đông Ngạc, Hà Nội.
Zalo: 0989 099 033 (Mr Thắng)
Website: ilota.vn
Facebook: ILOTA Coffee and Tea