Trà để qua đêm có thật sự hại như lời đồn? Cùng xem điều gì thực sự xảy ra trong tách trà nguội, và cách để bạn thưởng trà an toàn, vẫn giữ trọn hương vị ban đầu.
Sáng dậy thấy ấm trà còn dang dở từ tối qua – bỏ thì tiếc, uống thì hơi lăn tăn. “Trà để qua đêm có sao không?” là câu hỏi hầu như ai từng uống trà cũng gặp.
Thực ra, không phải cứ để qua đêm là hỏng, nhưng trong vài giờ ấy, trong tách trà diễn ra nhiều thay đổi hơn bạn nghĩ. Từ hương, vị cho đến thành phần hoá học, tất cả đều ảnh hưởng đến trải nghiệm và cả sức khỏe người uống.
Điều gì thực sự xảy ra với trà để qua đêm?
Khi bạn hãm trà, bạn đang tạo ra một dung dịch giàu dinh dưỡng. Để dung dịch này ở nhiệt độ phòng qua nhiều giờ, ba quá trình sau sẽ đồng thời xảy ra.
“Kẻ thù” số 1: Vi khuẩn sinh sôi
Đây mới chính là rủi ro lớn nhất và thực tế nhất. Nước trà (cốt trà) chứa nhiều protein, axit amin và đường – một “giá thể” (substrate) hay môi trường dinh dưỡng hoàn hảo cho vi sinh vật.
Theo các nghiên cứu từ Khoa Trà học (College of Tea Science) của Đại học Chiết Giang, khi để ở nhiệt độ phòng, các vi khuẩn gây bệnh (pathogen) và nấm mốc sẽ sinh sôi theo cấp số nhân. Chỉ sau 6-8 giờ, một ấm trà “sạch” có thể biến thành một ổ vi khuẩn, đặc biệt nếu dụng cụ pha trà ban đầu không được vệ sinh kỹ lưỡng.
Cốt trà biến chất: Mất hương, tăng vị chát
Song song với vi khuẩn, quá trình hóa học đang “giết chết” hương vị.
Về hương: Các hợp chất thơm bay hơi – thứ tạo nên mùi hương đặc trưng của trà – sẽ bị thất thoát hoặc biến đổi, khiến trà mất đi mùi thơm, chỉ còn lại mùi “ngái” khó chịu.
Về vị: Các polyphenol quý giá (như Catechins) khi tiếp xúc với không khí quá lâu sẽ trải qua quá trình oxy hóa phi enzyme. Quá trình này tạo ra các hợp chất mới (như Theaflavins, Thearubigins ở dạng không mong muốn), làm nước trà sậm màu, mất đi sự cân bằng vị, chỉ còn lại vị chát gắt và lờ lợ. Các vitamin (như Vitamin C) cũng gần như bị phân hủy hoàn toàn.
Giải mã lời đồn “Trà để qua đêm gây ung thư” (Nitrit)
Đây chính là lầm tưởng lớn nhất, gây hoang mang nhất. Nỗi sợ này xoay quanh một chất gọi là Nitrit
Lý thuyết là: vi khuẩn khử Nitrat sẽ “ăn” Nitrat có sẵn trong trà và “thải” ra Nitrit (một tiền chất có thể gây ung thư). Nghe có vẻ hợp lý, nhưng thực tế khoa học lại chứng minh điều ngược lại.
Các công trình nghiên cứu của các học giả uy tín (như Trần Tông Mạo – cựu Giám đốc Viện Nghiên cứu Trà Trung Quốc) đã chỉ ra: Lượng Nitrit được tạo ra trong trà để qua đêm (kể cả khi để 24 giờ ở nhiệt độ phòng) là cực kỳ thấp.
Nó thấp hơn rất nhiều so với ngưỡng an toàn cho phép (Acceptable Daily Intake – ADI) do WHO quy định cho nước uống, và thấp hơn cả lượng Nitrit có trong một cây xúc xích hay đĩa dưa muối bạn vẫn ăn.
Kết luận thẳng thắn: Nguy cơ ung thư từ Nitrit trong trà để qua đêm gần như bằng không. Nỗi lo lớn nhất và thực tế nhất chính là nguy cơ ngộ độc tiêu hóa do vi khuẩn.
Những rủi ro sức khỏe tiềm ẩn khi “cố” uống trà để qua đêm
Vậy, nếu bạn bất chấp “tiếc của” mà uống ấm trà đó? Bạn có thể đối mặt với 3 “phản tác dụng” rõ rệt:
Đầu tiên, đó là nguy cơ rối loạn tiêu hóa. Nước trà để ở nhiệt độ phòng là “mảnh đất màu mỡ” cho vi khuẩn (như E. coli). Khi nạp vào cơ thể, chúng tấn công hệ tiêu hóa, gây ra cảm giác đau bụng, buồn nôn, và tiêu chảy.
Tiếp theo, đó là kích ứng dạ dày. Tương tự như uống cà phê khi bụng đói, các Tanin trong trà cũ đã bị oxy hóa. Chúng kích thích mạnh vào niêm mạc dạ dày, đặc biệt là khi bụng rỗng, gây ra cảm giác cồn cào và ợ nóng.
Cuối cùng, bạn đang tự làm mất giá trị thưởng thức. Bạn uống không phải vì nó ngon, mà vì “tiếc”. Về lâu dài, điều này “luyện” cho bạn chấp nhận một trải nghiệm kém cỏi và vô nghĩa. Giá trị của việc thưởng trà đã hoàn toàn biến mất.
Trà ủ lạnh (Cold Brew) có phải là trà để qua đêm không?
Nhiều người nhầm lẫn hai khái niệm này. Câu trả lời của ILOTA là: Hoàn toàn KHÔNG.
Trà ủ lạnh (Cold Brew) là một kỹ thuật pha hoàn toàn khác và an toàn. Sự khác biệt nằm ở 2 yếu tố then chốt: Nhiệt độ nước và Nhiệt độ bảo quản.
Nhiệt độ lạnh (dưới 5°C) đóng vai trò then chốt:
- Ức chế hoạt tính enzyme và làm chậm tối đa quá trình oxy hóa.
- Làm chậm tốc độ hòa tan của Tanin (chất gây chát).
- Ức chế vi sinh vật phát triển.
Đây là lý do trà ủ lạnh giữ được vị ngọt dịu, ít chát và an toàn trong 24-48 giờ.
Tại ILOTA, chúng tôi tin rằng việc hiểu đúng giá trị của trà chính là cách trân trọng trà nhất. Uống trà là để thưởng thức sự tinh tế, tươi mới, chứ không phải để “tiếc của” một cách nguy hiểm.
Bí quyết thưởng trà trọn vị và an toàn từ ILOTA
Đây là 3 bí quyết thực tế để bạn thưởng trà trọn vị và an toàn:
1. Nguyên tắc vàng: “Pha đủ, uống hết”
Cách tốt nhất để không có trà để qua đêm là… đừng để nó qua đêm. Hãy tập thói quen ước lượng khẩu vị của mình. Nếu chỉ uống một mình, hãy dùng một bộ ấm chén nhỏ (loạ 150-200ml) là đủ. Trà ngon nhất là ở 3-5 nước đầu tiên và khi còn ấm nóng, việc pha một ấm lớn rồi uống rải rác cả ngày sẽ làm mất đi hoàn toàn cái “thần” của trà.
2. “Giờ giới nghiêm” của ấm trà
Nếu bạn lỡ pha quá nhiều, hãy áp dụng quy tắc “2 giờ” của ngành F&B: tuyệt đối không để trà đã pha ở nhiệt độ phòng quá 2 giờ.
Cách “chữa cháy” duy nhất là: ngay sau khi pha (lúc trà còn nóng và “sạch”), bạn phải lọc bỏ hết bã trà (nơi vi khuẩn trú ngụ nhiều nhất), đổ nước trà vào bình thủy tinh sạch có nắp đậy kín và sốc nhiệt lạnh (đưa vào ngăn mát tủ lạnh) ngay lập tức. Dù cách này giúp trà an toàn trong 24 giờ, nhưng hãy chấp nhận rằng hương vị đã giảm đi 60-70%.
3. Vệ sinh dụng cụ – Điều nhỏ tạo nên khác biệt lớn
Cuối cùng, đừng coi thường việc vệ sinh dụng cụ. Một bộ ấm chén không rửa sạch, còn tồn đọng cặn trà cũ, sẽ hình thành một lớp màng biofilm vi khuẩn – một lớp màng nhầy mà mắt thường khó thấy. Đây chính là “nguồn giống” vi khuẩn làm hỏng ấm trà mới của bạn. Hãy luôn đảm bảo dụng cụ pha trà được tráng nước sôi và vệ sinh khô ráo trước mỗi lần pha.
Kết luận
Quay lại câu hỏi ban đầu: Trà để qua đêm, uống hay bỏ?
Câu trả lời dứt khoát của ILOTA là: Nếu bạn để trà ở nhiệt độ phòng, hãy BỎ. Sức khỏe của hệ tiêu hóa quý giá hơn nhiều so với vài ngụm trà đã mất vị và tiềm ẩn nguy cơ.
Trà không phải là thứ để “tiếc”. Trà là đại diện cho sự tinh tế. ILOTA tin rằng khi bạn hiểu khoa học đằng sau mỗi ấm trà, bạn sẽ càng thêm trân trọng giá trị đích thực của nó: sự tươi mới, nguyên bản và an toàn.
Nếu bạn muốn bắt đầu một trải nghiệm thưởng trà đúng nghĩa, nơi mỗi ngụm trà đều là một sự khám phá tinh tế về hương vị nguyên bản, hãy khám phá: [Bộ sưu tập Trà Shan Tuyết Cổ Thụ] của ILOTA.
ILOTA – Xưởng sản xuất Cà phê & Trà
Địa chỉ: Biệt thự 3, ngõ 2A Chế Lan Viên, phường Đông Ngạc, Hà Nội.
Zalo: 0989 099 033 (Mr Thắng)
Website: ilota.vn
Facebook: ILOTA Coffee and Tea